Op het Stadsmakerscongres van 2015 was er al aandacht voor de ontwikkelingen in Bospolder-Tussendijken; daarbij stonden woningbouw en de ruimtelijke inrichting van de wijk centraal, de ‘traditionele’ aandachtsgebieden van AIR. Van der Klooster: “In Rotterdam zijn architectuur en stedenbouw sterker dan elders in Nederland gekoppeld aan de sociaaleconomische ontwikkeling van de stad. Het debat over architectuur in Rotterdam gaat steeds meer over de vraag wat voor een stad we willen zijn, welke sociaaleconomische opgave de stad heeft, hoe ‘inclusief’ Rotterdam eigenlijk is. Daarom geeft AIR aan het lab een bredere doelstelling en aanpak mee en is het leerzaam om met die bril opnieuw naar Bospolder-Tussendijken te kijken. De komende jaren gaat het overal in de stad om de resilience, om de veerkracht van de mensen in de wijk. Over welke hulpbronnen beschikken mensen, hoe kan men in de wijk zelf veerkracht organiseren? Daarmee sluiten we direct aan bij een actueel gesprek in de stad over de organisatie van resilience.”
AIR neemt in zijn programmering de centrale uitdagingen, zgn. urban challenges waar de stad de komende jaren voor staat, als uitgangspunt (zie kader op de volgende pagina). Die uitdagingen zijn ook leidend bij de invulling van het Fieldlab Social Resillience. Onderzocht wordt of de kenmerkende aanpak van stadslabs (het samenspel tussen bottom up en top down) kan helpen om die uitdagingen aan te pakken. In het Fieldlab werkt AIR nauw samen met mede-initiatiefnemer Veldacademie, een samenwerkingsverband van de Technische Universiteit Delft en de sociale sector van de gemeente Rotterdam. De Veldacademie is toegerust voor het analyseren en aanpakken van maatschappelijke knelpunten, zoals zorg, gezondheid, opvoeding en onderwijs. AIR is vanouds sterk in publiek debat en in de analyse van ruimtelijke vraagstukken, in de aanpak van publieke ruimte, terwijl de Veldacademie zich concentreert op onderwijs en actie-onderzoek naar sociale-ruimtelijke opgaven in buurten. Tezamen zouden ze in het Fieldlab over de volle breedte van de samenleving in de wijk kunnen opereren. Die samenwerking hebben AIR en de Veldacademie gedurende tien dagen samen ‘geoefend’ in Brooklyn, New York.
Het Fieldlab is opgezet als een vierjarig programma. De ambitie is om dit voorjaar al te starten met ateliers, ontwerpsessies, debatten en discussies. Het lab doet onderzoek, maar zal ook in het reguliere onderwijs aanwezig zijn. Uitgangspunt is om vier onderwijsniveaus in het lab bij elkaar te brengen: middelbare scholen, mbo, hbo en universiteit. De vraag hoe je een veerkrachtige samenleving op wijkniveau opzet is de centrale vraagstelling voor het onderwijs op alle niveaus. Onderwijs is sowieso een belangrijke sector in de samenwerking tussen AIR en de Veldacademie. Vandaar het initiatief (zie volgende pagina) voor een stads- of fieldlab gericht op onderwijs en leren in de wijk Feijenoord.
Van der Klooster: “AIR en zijn partners zullen met een sleepnet door de wijk gaan vissen: Wat speelt er allemaal in de wijk, hoe ervaren mensen hun wijk, wat willen ze er van maken? Welke mogelijkheden hebben mensen, welke hulpbronnen kunnen ze zelf aanboren, welke moeten door anderen aangereikt worden? Bospolder-Tussendijken grenst aan het gebied Merwehaven/Vierhavens. Dit is een typisch ‘ontwikkelgebied’ waar de komende decennia veel zal veranderen doordat het havenkarakter daar langzaam maar zeker plaats zal maken voor wonen en werken. Daarom juist is dit voor het Fieldlab een interessant gebied.”•
Wat is een veerkrachtige stad?
Op de gemeentelijke website www.resilientrotterdam.nl wordt het zo uitgelegd:
Rotterdam knokt voor een duurzame, veilige, saamhorige en gezonde toekomst. Daarom willen we veerkracht verankeren in het denken en doen van de stad.
Rotterdam: een samenleving in balans
Wereldhavenstad op schone en betrouwbare energie
Rotterdam cyber havenstad
Klimaatbestendig Rotterdam naar een nieuw niveau
Infrastructuur klaar voor de 21e eeuw
Rotterdam netwerkstad: ónze stad
Verankeren van resilience denken in de stad
Wat zijn de belangrijkste uitdagingen, de urban challenges waar de stad voor staat? De International Advisory Board Rotterdam formuleerde de vier sleutelopgaven waar de stad voor staat als volgt:
to strengthen and engage neighbourhood perspectives to doing, planning and management through a neighbourhood framework of inclusive methodology,
to extend and intensify the city lounge programme to enhance place making
to work on creating and importing new funding sources / new funding systems for improving city quality
design is important as an approach and lens through which to transform the city to achieve quality and attraction.
