Terwijl we naar de bijzondere bestemming liepen waar het toneelstuk Toen wij van Rotterdam vertrokken van theatergezelschap Maas zich afspeelt, luisterden we door koptelefoons naar interviews met mensen die iets met de haven te maken hebben. Deze introductie gaf al een indruk waar het toneelstuk over zou gaan. De Rotterdamse haven, in al haar aspecten.

Het stuk begon met een uit het water klimmende man die wellicht op zoek was naar de haven. Om daar vooruit te kijken. En naar links en naar rechts. Het weidse water maakt ook dat mogelijk. De toekomst ligt open, kansen zijn er genoeg, welk schip zullen we nemen? Of is dit een illusie? Want wie goed kijkt, ziet een geregisseerd beeld opdoemen. Een beeld van de haven waar het sjouwen met zandzakken plaatsmaakt voor een computergestuurde hijskraan. De nostalgische haven met zilte zee, werk met de handen, woeste zeeverhalen, haring en drank is niet de toekomst, de haven als symbool voor hightech industrie met zakenpartners in China wel. De blinde havenbaron is degene die de verandering ziet en hij investeert, maar is dit wenselijk?

De vernieuwde haven zal ruimte bieden aan innovatie, efficiëntie en duurzaamheid. Geld kan binnen zwemmen. Is de havenbaron alleen niet blind voor de menselijke factor? De nadelen van dit nieuwe concept vallen meer op in dit toneelstuk. Handen zijn minder nodig, menigeen wordt ontslagen. Daarbij wordt er zo min mogelijk aan het toeval overgelaten door meer regels te maken. Een voorbeeld: redt onderweg geen vluchtelingen, al zitten ze op zinkend bootje. Je kan daar namelijk vier dagen vertraging mee oplopen en dat betekent geld. En ontslag. Dit overkwam de oude zeeman uit de haven toen hij genoeg had van regels en een vluchteling mee nam.

Of die vernieuwde haven wenselijk is of niet is moeilijk te zeggen. In het toneelstuk gaat het vooral om hoe iemand met verandering omgaat. Zo raakt de oude zeeman bijvoorbeeld gedesoriënteerd omdat zijn traditionele idee van de haven verdwijnt, de toekomst is onzeker voor hem. Net zoals de eigenares van de rederij die niet makkelijk het roer omgooit. De blinde havenbaron gaat wel met de verandering mee, waardoor hij meer vertrouwen in de toekomst heeft. En dan heb je nog het aangrijpende verhaal van de vluchteling. “Als ik hier blijf ga ik dood, als ik ga, ga ik misschien dood”. Zeker is hij niet over de toekomst, wel is hij zeker dat er kansen zijn. En in de haven verschuiven op dit moment de kansen, die aan de een dus een toekomst geven die zekerder en wenselijker is dan aan de ander.

Sowieso zeker is dat het verhaal goed past bij de plek waar het wordt opgevoerd, rond het water. De acteurs rennen mee aan wal, en wij, het publiek, zitten op een boot die vaart door Delfshaven. Het zou zo kunnen gebeuren dat er opeens een andere boot voor je vaart, of dat er een brug niet open wil, een tram voorbij rijdt, regen of zonneschijn. Factoren die het verloop van het stuk onzeker maken, en dat maakt de crux van het verhaal dan weer duidelijker.

Dat beetje kwetsbaar zijn maakt deel uit van de charme, want dat heeft het toneelstuk. Het grappige is, dat zelfs de omgeving charme krijgt. Zoals toeterende auto’s, huisjes met lichtjes, fietsende mensen en bankhangende jongeren. Waar je in het vervolg ook anders naar kijkt. Alles wordt opeens toneel. Hier spelen de acteurs dan weer op in.

Het komt niet vaak voor dat je een toneelstuk te zien krijgt vanaf een boot, dat is dan ook echt uniek aan dit stuk. Ook niet altijd zie je vanaf de kant een boot met lichtjes, mensen met koptelefoons op hun hoofd en dekentjes over hun benen en acteurs die in het water springen. De reactie van voorbijgangers was dan ook grappig: stoppende scooters, mensen die acteurs uit het water proberen te tillen en gakkende ganzen. Soms was het zelfs zo dat je liever om je heen kijkt dan naar het stuk zelf, omdat alles mooier lijkt, maar ook omdat het toneelstuk een tikkeltje langdradig is. Alhoewel, alleen al op de boot zitten was een ervaring op zich. Toch vulden beide aspecten elkaar goed aan.

Hoewel de poster een harder stuk suggereert, vanuit de hoogte wordt er met uitdagende blik op je gekeken, moet je dit toneelstuk meer zien als een totaalervaring. Waarin een universeel thema wordt toegepast op de stad Rotterdam, mooi uitgekozen door Maas theater. Doordat wij het geluk hadden dat het gedurende de voorstelling donker werd was het prachtig om over de Maas omringd door twinkelende lichtjes te varen (die toch wel weer nostalgisch mooi was), terwijl de acteurs ons langs de kant uit stonden te zwaaien, op naar een (on)zekere toekomst, met kansen. Hoe ga jij daar zelf mee om? – LV